Sezonska polupažnja neće otkriti stravičnu istinu o genocidu nad Romima u Drugom svjetskom ratu

Pripremila: Amra Ahmetović

Drugi august je važan datum u kalendaru, jer se toga dana obilježava Dan sjećanja na romske žrtve holokausta. Ovaj dan posvećen je prisjećanju na stradanje Roma tokom Drugog svjetskog rata, kada su bili meta sistematskog genocida koji je provodio nacistički režim. Iako je značaj ovog dana neosporan, dosadašnja istraživanja i medijski članci često nedovoljno osvjetljavaju ključne aspekte genocida and Romima, uključujući identifikaciju počinitelja i razmjere stradanja.

Historija i značaj 2. avgusta

Dan sjećanja na romske žrtve holokausta – Samudaripen, obilježava se 2. augusta u znak sjećanja na masakr koji se dogodio u logoru Auschwitz-Birkenau. Tog dana, 1944. godine, nacistički režim je izvršio masovno ubistvo romskih zatvorenika. Ova masovna likvidacija u kojoj je poginulo više od 2.800 ljudi, odraslih i djece, označila je vrhunac sistematskog istrebljenja Roma.

Prema razčičitim istraživanjima, mnogi Romi su poslani u logore za istrebljenje, gdje su odmah ubijeni i njihova tijela kremirana. Drugi dio Roma ostavljen je živ, ali su bili prisiljeni na teške radove, te su bili podvrgnuti strašnim medicinskim eksperimentima i mučenjima. Masovne deportacije Roma i Sinta iz Njemačke, Austrije i Češke počele su u aprilu 1943. godine, kada su smješteni u oko 30 drvenih baraka unutar „ciganskog obiteljskog logora” u sklopu koncentracijskog logora Auschwitz. Do jula 1944. godine, otprilike 70% njih je umrlo. Jedan od najstrašnijih zločina protiv Roma dogodio se u noći između 2. i 3. augusta 1944. godine, kada su nacisti ubili preostalih 2.879 zatočenika u plinskim komorama.

Procjene su da je u Drugom svjetskom ratu ubijeno više od 500.000 Roma, ali konačni broj nikada nije utvrđen. O stradanjima Roma na ovom području, govore i podaci da su tokom jula 1942. godine, svi Romi s područja tadašnje NDH deportovani u Jasenovac. Romi su ubijani i u drugim ustaškim logorima i na stotinama drugih lokacijama na području današnje Hrvatske, Bosne i Hercegovine i dijelovima Srbije.

Drugi avgust je službeno ustanovljen kao Dan sjećanja na romske žrtve holokausta 2015. godine od strane Evropskog parlamenta, ali romska zajednica i organizacije za ljudska prava već su dugo zagovarale potrebu za ovim danom, kako bi se podigla svijest o romskim žrtvama holokausta i njihovom stradanju ali i počiniteljima genocida.

Nedostatak istraživanja i medijskih prikaza

Iako je 2. august postao simboličan datum za sjećanje na romske žrtve holokausta, dosadašnja istraživanja i medijski članci o ovom genocidu često su nedovoljno detaljni i često promašuju ključne aspekte.

Historija Roma u Bosni i Hercegovini, kao i širom Balkana, često je nedovoljno istražena. Danas raspolažemo samo sa fragmentarnim podacima koji ne pružaju potpuni uvid u obim i prirodu stradanja. Nedostatak sveobuhvatnih istraživanja otežava jasnu rekonstrukciju istorijskog konteksta i potpuni uvid u patnje romskih zajednica.

U medijskom prostoru, 2. august se često spominje kao dan sjećanja, ali brojne publikacije ne idu u dubinu problema. U mnogim slučajevima, članci se fokusiraju na površinske informacije, kao što su osnovni podaci o masakru i općenite izjave o romskim žrtvama, bez dubljeg istraživanja ko su bili počinitelji genocida, kakvi su bili oblici stradanja i kakav je bio konkretan uticaj na romske zajednice.

Također, mediji često spominju stradanje Roma u vrlo ograničenom kontekstu, koji ne uključuje širi istorijski i politički okvir. Ovo može dovesti do pogrešnih zaključaka i minimizacije ozbiljnosti genocida. Na primer, informacije koje se pojavljuju na portalima često ne otkrivaju ko su zaista bili počinitelji genocida, kakva je bila struktura nacističkog terora i kako je konkretno sprovedena antiromska politika.

Nedovoljna svest i edukacija

U javnom prostoru, Rome spominjemo pretežno steretipno, na romske praznike i 2. avgusta, što može sugerisati da je njihovo stradanje relevantno samo na taj dan. Ova sezonska pažnja može dovesti do općeg nedostatka svijesti o dubokim i trajnim posledicama holokausta na romsku zajednicu. Javnost nije uvek svjesna stravičnih detalja genocida i često ne prepoznaje razmjere i oblike stradanja romskih žrtava. Ovo je posebno vidljivo u kontekstu opće marginalizacije Roma i nedostatka adekvatne edukacije o njihovom stradanju tokom Drugog svjetskog rata.

Zaključak

Dan sjećanja na romske žrtve holokausta 2. avgust predstavlja važan trenutak za refleksiju i podizanje svijesti o stradanjima Roma tokom Drugog svjetskog rata. Međutim, da bi ovaj dan zaista ispunio svoju svrhu, potrebno je da se dodatno istraže svi aspekti romskog genocida, uključujući detaljnu analizu počinitelja i konkretne oblike stradanja. Medijski prikazi i istraživanja trebaju pružiti dublji uvid u ove aspekte kako bi se osiguralo da sjećanje na romske žrtve holokausta bude potpuno i precizno, te da doprinese stvaranju svijesti o ovim tragičnim događajima u širem kontekstu ljudskih prava i historije.

Sjećanje na romske žrtve holokausta nije samo podsjetnik na prošlost, već i važan korak prema prevenciji ponovnog genocida i zaštiti ljudskih prava. Priznavanje i razumijevanje istorije pomoći će u borbi protiv predrasuda i diskriminacije koja i dalje pogađa romske zajednice širom svijeta. Kroz edukaciju i medijsku pažnju, možemo osigurati da stradanja Roma ne budu zaboravljena i da se nastavi rad na izgradnji pravednijeg društva.”

(Newipe)